Erwin, een ervaringsdeskundige leven in armoede aan het woord

Goedemorgen, Erwin. Wie ben je en wat wil je met ons delen?

Mijn naam is Erwin.

Ik groeide op in een gezin waar kansarmoede al aanwezig was. Ik had het moeilijk met de scheiding van mijn ouders op mijn 12 jaar, ik rebelleerde toen fel. Doordat ik toen door de jeugdrechter in een internaat werd geplaatst kon ik maar maximum een A3 getuigschrift halen en geen diploma A1 of A2 want, dat ging niet in dat internaat. Toch ging ik later, als twintiger, aan de slag. In 1996 kreeg ik een werkongeval dat mijn leven veranderde: ik verloor mijn been.

Dat moet ontzettend ingrijpend zijn geweest.

Na dit werkongeval heb ik een jaar in het ziekenhuis gelegen, waarvan een half jaar in coma. Hierdoor heb ik schulden opgebouwd omdat ik de vaste kosten (water, huur, verzekeringen…) niet heb kunnen betalen. Ik was toen jong en alleenstaand. In de revalidatieperiode kwam ik onder de budgethulp van het OCMW te staan. De verzekering had gezegd dat ik best onder het OCMW zou gaan om te zien dat ik goed omging met het bedrag dat ik maandelijks kreeg omdat mijn vader ook al onder het OCMW zat. Ik heb nooit de kans gehad om te leren omgaan met mijn eigen centen of hierover te beslissen, tot januari 2025.

Je wilde ook iets vertellen over je recht op werk? Hoe verliep de uitoefening van dat recht?

Ik wilde werken omdat ik met het bedrag dat ik van de verzekering kreeg, niet toekwam. En ik werd ook zot van thuis te zitten. Het was een strijd via de rechtbank om het recht op werk uit te oefenen. Na 4 jaar procederen verkreeg ik weer dat recht. Ik wilde toen, en nu nog steeds, iets betekenen in de maatschappij.

Tweemaal werd ik aangenomen als persoon met een handicap. Mijn werkgever kreeg hier een premie* voor. Ik bleef aangeworven voor de duur van de tewerkstellingsmaatregel. Als de premie verdween, zochten ze een reden om mij te ontslaan. Enkele keren tekende ik in op onbezoldigde stages**. Die stages resulteerden jammer genoeg niet in duurzame tewerkstelling. Een enkele keer werd werkverzekering ingeroepen als reden om mij niet aan te nemen. Ik kreeg als persoon met een handicap heel gemengde signalen op de werkvloer en arbeidsmarkt. Signalen die iets doen met je zelfbeeld, je brein, je zijn. Dat gebeuren maakte me neerslachtig. Ik zat ermee, een hele tijd. En raakte op ziekteverlof en daarna op invaliditeit.

* De Vlaamse ondersteuningspremie (VOP) groeide uit CAO 26 en werd later de Vlaamse InschakelingsPremie (VIP). Het was een tijdelijke, degressieve tussenkomst voor “rendementsverlies” die een werkgever kon openen voor maximaal 5 jaar; als die een persoon met een arbeidshandicap in dienst nam. Het bedrag kon een werkgever vrij besteden, zonder dat de werknemer hier automatisch een extra loon of vergoeding voor kreeg. Vandaag is de VOP gekanteld in de regeling Maatwerk bij individuele inschakeling in de open-arbeidsmarkt. Ook wel Individueel maatwerk; loonspremie genoemd.

** GRIP verduidelijkt: in onbezoldigde stageperiodes bouwt een persoon geen pensioenrechten op. Daarbovenop worden deze periodes vaak niet in aanmerking genomen voor relevante beroepservaring of anciënniteitberekeningen in sollicitatiepogingen of nieuwe aanwervingen. Wat in de feiten, bij een nieuwe aanwerving, loonverlies betekent.

En nu… Wat doe je nu in 2025?

Ik ben nu 49 jaar oud. In het verleden wilde ik mijn inkomenspositie verbeteren. Het doel was een inkomen dat mij instaat stelt menswaardig te leven. Ik heb effectief gewerkt, hé. Heel het moeilijke proces naar werk woog erg op mij mentaal. ik viel uit en daarom krijg ik ziekte-uitkering. Ook kreeg ik tijdens en na de tewerkstelling overbelastingsverschijnselen aan mijn goede been. Mijn kunstbeen wrijft en schuurt soms aan de aanhechting op mijn onderlichaam. Ik moet die wonden dan laten verzorgen. Met op invaliditeit te gaan; en die uitkering voor een stuk te combineren met de arbeidsongevallenverzekering heb ik in absolute cijfers wel een hoger bedrag; maar hou rekening met het feit dat ik in budgetbegeleiding zat tot vorig jaar. Vergeet niet, ik heb gestreden; met de hoop om te mogen gaan werken. Nu leef ik met vrees voor inkomensverlies: ik ben bang dat mijn ziekte uitkering zal wegvallen met de nieuwe wetgeving. Dan moet ik toekomen met het bedrag van de verzekeringen van mijn arbeidsongeval. En terug-naar-werk. Hoe zullen spelers op de arbeidsmarkt op mij en mijn handicap reageren? Welke werkgever biedt me kansen als bijna 50’er met een handicap; die wel eens kan uitvallen?

Nu ontvang ik, als 49 jarige persoon met een handicap, oproepingsbrieven om weer te gaan werken. “Nogal een verschil in boodschap met 1996, hé”. Echter kreeg ik in het verleden van trajectbegeleiders te horen: “Erwin toch. Wat moeten wij met je aanvangen”? Benieuwd naar wat ik nu zal horen.

Welke boodschap heb je voor beleidsmakers?

“Houd België sociaal.”

• Beleid mag de inkomenspositie van mensen die het al moeilijker hebben niet verzwakken. Beleid moet net de inkomenspositie van personen in armoede versterken, kansrijk maken.
• Beleid wordt het beste gemaakt met input van personen die dat beleid ondergaan.

GRIP vzw zou het niet beter kunnen zeggen: waardering van ervaringsdeskundigheid en participatie van ervaringsdeskundigen in beleidsprocessen zijn cruciale elementen om tot gedragen beleid te komen. 
Dank je wel voor dit gesprek. 
.

Een uitdrukkelijk dankwoord

Dit artikel is in het kader van samenwerking met andere actoren: we willen de drempels voor een menswaardig inkomen weergeven via concrete getuigenissen. GRIP wil Erwin hartelijk bedanken voor het delen van zijn ervaringen. Zijn openheid en vertrouwen betekenen veel en geven dit web-artikel echte kracht. SAAMO Antwerpen, de vereniging “Ons gedacht” in Lier en het Netwerk Tegen Armoede verdienen een dankwoord. Zij brachten ons in contact met Erwin en hielpen mee om het gesprek in goede banen te leiden. Via hun betrokkenheid en samenwerking kwam dit artikel tot stand.
Dank aan iedereen die heeft bijgedragen.