Wachtlijsten voor personen met een handicap: een pure schending van de mensenrechten… maar in Vlaanderen is dat geen probleem dat opgelost moet worden

GRIP, de mensenrechtenorganisatie voor personen met een handicap, doet twee vaststellingen.

Ten eerste: de situatie van de wachtlijsten voor personen met een handicap is een pure schending van de mensenrechten.

Ten tweede: in Vlaanderen is dat blijkbaar geen probleem dat opgelost moet worden.

We stellen dus vast dat men er in Vlaanderen geen probleem van maakt om mensenrechten van personen met een handicap te schenden.

Recht op ondersteuning is een mensenrecht

Het VN-Verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap legt heel duidelijk het recht op ondersteuning vast als een mensenrecht. In het artikel 19 wordt bepaald dat mensen met een handicap het recht hebben om een zelfstandig leven uit te bouwen en dat ze de ondersteuning moeten krijgen die hun inclusie bevordert.

Vlaanderen biedt op basis van het PVF-decreet geen recht op ondersteuning

Het Vlaamse decreet van 24 april 2014 houdende de persoonsvolgende financiering voor personen met een handicap (PVF-decreet) en de bijhorende besluiten, bepalen de procedures om die ondersteuning te voorzien in Vlaanderen.

Op juridisch vlak is het PVF-decreet evenwel een ondermaatse invulling van het recht op ondersteuning. Het principe om de financiering via een eigen budget te laten verlopen, is heel belangrijk. Maar GRIP ziet onder meer 2 grote fouten in dit decreet. Ten eerste laat het PVF-decreet te veel budgettaire speelruimte aan de Vlaamse regering om het recht op ondersteuning in te vullen. Ten tweede stelt het decreet enkel zorggarantie voorop voor personen met de grootste ondersteuningsnood. Dit is duidelijk in strijd met het VN-Verdrag dat het recht op zelfstandig leven aan iedere persoon met een handicap voorop stelt en hier geen prioriteiten in stelt.

In de praktijk is ook duidelijk geworden dat het PVF-decreet het blijvende probleem van de lange wachtlijsten niet aanpakt. We zien dat de wachtlijsten voor ondersteuning bij het VAPH ellenlang blijven én blijven aangroeien. 20.000 mensen staan zonder perspectief op die wachtlijst. Andere mensen doen geen aanvraag voor ondersteuning. Omdat ze niet in aanmerking komen of denken niet in aanmerking te komen. Omdat de procedures te lang of te ingewikkeld zijn. Omdat ze inschatten dat het geen zin heeft wegens de wachttijden. Of omdat ze inschatten dat de huidige systemen geen antwoorden bieden op hun noden. Al deze mensen blijven voor heel wat activiteiten afhankelijk van de goodwill van vrienden, familie en vrijwilligers en moeten een deel van de ondersteuning zelf betalen.

De VN vroeg reeds in 2014 een plan dat ervoor moet zorgen dat de bestaande wachtlijsten verdwijnen

De situatie van de aanhoudende wachtlijsten is voldoende bekend bij het VN-Comité in Genève. Dat blijkt uit de conclusies en aanbevelingen die reeds op 1 oktober 2014 werden geformuleerd bij de beoordeling van het eerste Belgische rapport:

“Het Comité verzoekt de Verdragspartij met aandrang om een handicapplan te implementeren op alle niveaus van de Staat, dat de toegang moet garanderen tot de diensten die personen met een handicap in staat stellen om zelfstandig te leven, zodat zij volwaardig kunnen deelnemen aan de maatschappij. Het plan moet ervoor zorgen dat de bestaande wachtlijsten verdwijnen, dat personen met een handicap toegang hebben tot toereikende financiële middelen en dat de maatschappij toegankelijk is voor personen met een handicap.”

Laten we toe dat Vlaanderen nog langer de rechten van personen met een handicap schendt?

Met de regelmaat van de klok komen de wachtlijsten in de pers of worden er politieke verklaringen afgelegd. Maar er verandert niets en mensen kunnen op basis van dit decreet geen echt recht op ondersteuning opeisen. Dit PVF-decreet voldoet niet aan de internationale standaard van het VN-Verdrag en het probleem van de wachtlijsten blijft politiek en maatschappelijk geen prioriteit.

Nu is er even terug aandacht voor… maar laat ons eerlijk zijn: in Vlaanderen laten we toe dat de rechten van personen met een handicap blijvend geschonden worden. Hoe lang nog?