Oorlog in Oekraïne: aandacht nodig voor mensen met een handicap

Samen met het EDF roepen we op om uitdrukkelijke aandacht te besteden aan personen met een handicap op grond van artikel 11 van het VN-Verdrag Handicap.

Mensen met een handicap staan bloot aan verhoogd risico

We houden ons hart vast. De situatie voor personen met een handicap is in Oekraïne door de Russische inval erbarmelijk. Zoals in elke conflictsituatie staan mensen met een handicap bloot aan een verhoogd risico op geweld, om achter gelaten te worden en ook  aan een groot tekort aan zorg en ondersteuning. Belangrijke informatie over veiligheid en evacuatie is niet in voldoende mate toegankelijk. En schuilkelders en opvangcentra zijn onvoldoende bereikbaar of toegankelijk, wat ertoe leidt dat mensen met een handicap vaker achtergelaten worden.

Onderzoek van de Verenigde Naties wijst erop dat het sterftecijfer onder personen met een handicap bij conflictsituaties en natuurlijke rampen twee tot vier maal hoger is dan bij de algemene populatie.

Veel mensen met een handicap leven in instellingen

In Oekraïne zijn 2,7 miljoen personen met een handicap geregistreerd. Heel wat van hen leven in afgelegen, gesloten instituten. Daar stelt zich nu het probleem dat heel wat personeel dat er werkt, op de vlucht slaat.

De instellingen zijn ontstaan in de tijd van de Sovjetoverheersing waarin ieder die afwijkt het best ver weggestopt kon worden of doodgaan. Recente Oekraïense wetgeving schrijft het ontmantelen van deze instituten voor. Vanuit deze segregatie toewerken naar ondersteuning om te leven in de maatschappij (community care) is een enorme revolutie. Lokale overheden doen hun best hervormingen uit te denken en door te voeren . Maar er is weinig geld voor. De meeste plannen voor de afbouw van de internaten blijven daarom tot nu toe steken bij wetgeving.

European Disability Forum

Met de escalatie van de situatie in het land vraagt het European Disability Forum (EDF), de Europese koepel van handicapverenigingen, uitdrukkelijk aandacht voor personen met een handicap op grond van artikel 11 van het VN-Verdrag Handicap. De verantwoordelijken moeten alle nodige maatregelen nemen om de bescherming en veiligheid van alle personen met een handicap te waarborgen. Bijzondere aandacht moet worden besteed aan degenen die het grootste risico lopen, waaronder vrouwen, kinderen, blinden en doofblinde mensen, mensen met psychosociale en verstandelijke beperking en met een hoge ondersteuningsnood.

Oproep

In lijn met de oproep van het EDF roept GRIP de Belgische en Vlaamse regering en de partners met wie zij samenwerken, op om extra aandacht te hebben voor de bescherming en veiligheid van personen met een handicap in Oekraïne door rekening te houden met:

• hun verplichtingen op grond van het VN-Verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap, artikel 11 betreffende risicosituaties en humanitaire noodsituaties;
• Resolutie 2475 (2019) van de VN-Veiligheidsraad over de bescherming van personen met een handicap in conflictsituaties;
• Internationaal Humanitair Recht en de Humanitaire Beginselen.

We roepen de politieke leiders en alle hulp-, ondersteunings- en veiligheidsorganisaties die zich met deze crisis bezighouden op om ervoor te zorgen dat personen met een handicap:

• volledige toegang hebben tot alle humanitaire hulp;
• worden beschermd tegen geweld, misbruik en mishandeling;
• worden voorzien van toegankelijke en begrijpelijke informatie over veiligheid en bijstand, evacuatieprocedures en -ondersteuning;
• volledige toegang hebben tot basisdiensten, waaronder water en sanitaire voorzieningen, sociale ondersteuning, onderwijs, gezondheidszorg, vervoer en informatie;
• mensen met een beperking en hun organisaties te betrekken bij de humanitaire hulpacties.