GRIP gaf advies om te stoppen met Down the road

Down the road is een populaire reeks waarvan de VRT nu het 6de seizoen uitzendt. Reisleider Dieter Coppens neemt, vergezeld door begeleidster Saar, 6 jonge mensen met Downsyndroom mee op een avontuurlijke reis. (zie foto: beeld Down the road - VRT)

GRIP is van mening dat dit 6de seizoen er beter niet was gekomen. Dit is immers geen inclusieve beeldvorming.

Geen inclusie maar segregatie

GRIP probeert de beeldvorming rond mensen met een handicap te beïnvloeden en vindt dat dit soort programma’s niet bijdraagt tot een inclusieve beeldvorming van mensen met Downsyndroom in het bijzonder en mensen met een handicap in het algemeen. Punt is vooral dat het geen diverse groep is die op reis trekt, maar alleen maar mensen met Downsyndroom. De deelname aan dit programma gebeurt op basis van het kenmerk Downsyndroom, waardoor de nadruk per definitie op de handicap ligt.

Het programma bevestigt de perceptie dat mensen met Downsyndroom best deelnemen aan activiteiten samen met andere mensen met Downsyndroom. Geen inclusie dus, maar segregatie. Zo lijkt het alsof zij  geen deel uitmaken van de maatschappij maar leven in een aparte omgeving, samen met andere mensen met een handicap.

VRT legt advies van GRIP naast zich neer

GRIP gaf reeds in 2021, na de 4de reeks, het advies aan de VRT om te stoppen met Down the road. De VRT legt dit advies naast zich neer en blijft komen met nieuwe seizoenen. Dat Down the road hoge kijkcijfers haalt, speelt hier zeker in mee.

De meningen over Down the road zijn verdeeld. Het grote publiek, en ook heel wat personen met een handicap of ouders, vinden dit aantrekkelijke TV en goed voor mensen met een handicap. Mediafiguur en komiek William Boeva, ervaringsdeskundige met een handicap, schreef vorig jaar in een open brief dat hij het niet eens is met de manier waarop personen met een beperking in beeld worden gebracht. Zijn conclusie luidde: “Mooi programma, maar dit is geen inclusie”.

Ook een aantal experts in beeldvorming lieten eerder hun kritiek horen. Suzan Vervoort, onderzoekster aan de universiteit van Gent over de televisierepresentatie van mensen met een handicap, wijst op de hiërarchie. “Die programma’s zijn met de beste bedoelingen gemaakt, maar als we echte gelijkwaardigheid willen, kan het ook anders.” (HLN, 15/12/20)

En bij de opstart van het nieuwe seizoen, weerklonk meteen ook "vol goede bedoelingen, maar niet meer van deze tijd" (Ciska Hoet, DM)

GRIP is genuanceerd in de beoordeling van Down the Road. Het is duidelijk dat men er alles aan doet om de deelnemers respectvol in beeld te brengen. Het programma heeft ook een aantal pluspunten voor de emancipatie van personen met Down. Maar als format is het duidelijk niet inclusief en daarom best aan vervanging toe. GRIP vraagt dat de VRT investeert in programma’s waar mensen met een handicap samen met andere mensen in beeld komen bij gewone activiteiten, eerder dan een reisverslag te brengen waarin mensen met een beperking “hun grenzen moeten verleggen”. Echte inclusieve beeldvorming dus, wat trouwens door de Vlaamse Regering gevraagd wordt in de beheersovereenkomst van de VRT.

En ja, de VRT maakt ook programma's die op het goede spoor zitten. Maar dit is geen argument om met Down the road te blijven doorgaan. Dit hoort niet meer wanneer men als publieke omroep stelt te werken aan inclusieve beeldvorming. We hopen dus op voortschrijvend inzicht bij de VRT.

VN vraagt om personen met een handicap te portretteren op een wijze die overeenstemt met het doel van dit Verdrag

GRIP verwijst ook nog naar artikel 8.2.c van het VN-Verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap, waarin wordt aangegeven dat staten maatregelen moeten aannemen die omvatten: “het aanmoedigen van media om personen met een handicap te portretteren op een wijze die overeenstemt met het doel van dit Verdrag”. Het doel van het VN-Verdrag Handicap is inclusie. Door mensen met Downsyndroom aanhoudend te portretteren in een niet-inclusieve setting, gaat de VRT met dit programma dus in tegen wat de regering vraagt en de VN voorschrijft.

Een bijkomend punt van kritiek vanuit GRIP is dat Down the road niet altijd correct informeert over personen met Downsyndroom en hun rechten. Zo is er vaak onduidelijkheid over de tewerkstelling van de deelnemers. Men vermeldt bijvoorbeeld dat ze werken in een cafeetje of een of andere zaak, maar het gaat dan over vrijwilligerswerk. De facto is Anneleen een van de weinige personen met Downsyndroom in Vlaanderen die een echte betaalde job heeft (GRIP telt er tot nu toe slechts 2).

Sociale media campagne

Binnen GRIP hebben we al vaker humor gebruikt om onze thema’s in de aandacht te brengen. Dit doen we ook nu bij Down the road. Onze campagne, die ondertussen al 4 weken loopt, is tweeledig.

Op zondag publiceren we tijdens de uitzending op TV satirische tweets op het X-account van GRIP. Op maandag bedenken en filmen we een satirische sketch van ‘DE OMBUDSMAN’. Dat is een korte sketch van minder dan een minuut. De sketch wordt opgenomen als een verticale video. Daardoor kan hij, na montage, vlot als reel op maandagnamiddag gepost worden. We posten in de eerste plaats op het Instagram-account dat we dit jaar zijn opgestart. Nadien verschijnt de sketch ook op onze Facebook, X en YouTube.

In zowel de tweets als in de sketch verwerken we uiteraard onze boodschap dat Down the road niet bijdraagt aan inclusieve beeldvorming. We vinden het heel belangrijk om die, uiteraard serieuze boodschap, op een heel luchtige wijze te brengen.