Opinie: Echt werk voor mensen met Downsyndroom is fictie

Werk Opinie: Echt werk voor mensen met Downsyndroom is fictie

Dit opiniestuk van Patrick Vandelanotte, coördinator van GRIP, behandelt de vraag of mensen met een verstandelijke handicap wel echt werken. Aanleiding is de fictiereeks Tygtat Chocolat op één. Het opiniestuk verscheen op 14 oktober knack.be

Op zondagavond kunnen we 7 weken lang genieten van Tytgat Chocolat. Acteurs met Downsyndroom of breder acteurs met een handicap op het scherm. Hier worden zeker bakens verzet op het vlak van beeldvorming over handicap. Nog nooit kwamen mensen met Downsyndroom op zo’n manier in beeld. Maar het is interessant om even stil te staan bij wat we daar te zien krijgen: een werkplaats waar mensen met Downsyndroom tewerkgesteld worden. Werken mensen met Downsyndroom echt?

Tytgat Chocolat speelt zich af in het decor van een maatwerkbedrijf of zoals men dit tot voor kort noemde, een beschutte werkplaats. Tytgat Chocolat is fictie. Maar hoe staat het eigenlijk met de tewerkstelling van personen met een verstandelijke beperking of concreet van mensen met een Downsyndroom?

Onze stelling is dat echt werk voor mensen met Downsyndroom in Vlaanderen fictie is. Pure fictie. Want in de realiteit werken mensen met een verstandelijke handicap in Vlaanderen niet. Toch niet in de volle betekenis van het woord werken.

Inclusief werk is een recht

Onder echt werk verstaan we bij GRIP werk in een reguliere werksetting met een volwaardig arbeidscontract en een gelijkwaardige verloning. Inclusief werk noemen we dit dan.

Dit is ook waar het VN-Verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap naar verwijst in artikel 27 over het recht op werk.

VN-Verdrag voor de Rechten van Personen met een Handicap art. 27:

‘het recht van personen met een handicap op werk, op voet van gelijkheid met anderen; dit omvat het recht op de mogelijkheid in het levensonderhoud te voorzien door middel van in vrijheid gekozen af aanvaard werk op een arbeidsmarkt en in een werkomgeving die open zijn, waarbij niemand wordt uitgesloten, en die toegankelijk zijn voor personen met een handicap’.

 

België heeft dit VN-Verdrag acht jaar geleden geratificeerd en moet ook periodiek rapporteren aan het VN-comité in Genève welke stappen gezet worden om die rechten waar te maken.

Even wat cijfers...

Uit de inclusiespiegel 2016 van GRIP blijkt duidelijk dat de arbeidsparticipatie van personen met een arbeidshandicap in het algemeen blijft achterlopen op de algemene tewerkstelling. De werkzaamheidsgraad van personen met een arbeidshandicap schommelt momenteel rond 43,1%, heel wat lager dus dan de werkzaamheidsgraad van 77% van mensen zonder handicap.

De tewerkstelling van personen met een verstandelijke beperking ligt het laagst. Volgens een schatting slecht 5,9 % (E. Samoy, 2016). Wij houden niet van labels, maar we gaan er van uit dat dit voornamelijk mensen zijn met een ‘lichte’ verstandelijke handicap.

Volgens de schatting uit de inclusiespiegel was in 2013 ongeveer 7% van de actieve personen met een handicap aan de slag in een beschutte werkplaats.

 

Tewerkstelling van mensen met Downsyndroom in Vlaanderen = 0

Wanneer we dit even concreet maken: in Vlaanderen kennen wij geen mensen met Downsyndroom die een gewoon arbeidscontract hebben.

Het beeld dat we in Tytgat Chocolat te zien krijgen klopt zeker ook niet met de realiteit. Meer dan de helft van de werknemers van de inpakafdeling zijn mensen met Downsyndroom. In realiteit worden mensen met Downsyndroom, meer algemeen mensen met een matige of ernstige verstandelijke beperking, niet in die verhouding tewerkgesteld in een maatwerkbedrijf. De meeste personen met Downsyndroom gaan naar een dagcentrum. Vanuit de inclusiebeweging merken we de laatste jaren wel dat sommige jongeren met Downsyndroom vrijwilligerswerk of begeleid werk opnemen.

OV2 is de onderwijsvorm in het buitengewoon onderwijs die normaal gezien toeleidt naar beschutte tewerkstelling. Men stelt evenwel vast dat de relatie tussen OV2 opleiding en tewerkstelling in een maatwerkbedrijf niet zo rechtlijnig is. Zo kunnen heel wat jongeren die uitstromen uit OV2 toch niet terecht in een maatwerkbedrijf, onder meer omdat er een wachtlijst van meer dan 5000 wachtenden is ontstaan. Ook binnen maatwerkbedrijven worden er eisen gesteld aan de werknemers, waardoor de lat voor sommige mensen met Downsyndroom te hoog ligt, ondanks het werk op maat en de constante begeleiding die maatwerkbedrijven beogen.

Niels wil werken, maar…

Jasper Vloemans, een charmante jongeman met het syndroom van Down, vat zijn eerste werkdag aan. Hij ziet z’n job als inpakker bij chocoladebedrijf Tytgat Chocolat als een grote stap naar onafhankelijkheid. Een droom die werkelijkheid wordt…

Niels Q., een charmante jongeman met het syndroom van Down, ging na zijn middelbare (inclusieve) school op zoek naar werk als kinderverzorger. Hij merkte echter dat de begeleidende diensten onvoldoende inspanningen leverden om echte tewerkstelling te realiseren en steevast doorverwezen naar een dagcentrum of vrijwilligerswerk. Na tal van pogingen om een gewone, betaalde job te vinden, gooide hij de handdoek in de ring en nu doet hij drie halve dagen vrijwilligerswerk in een kinderopvang. Wegens het volledig ontbreken van ondersteuning, kan hij dit evenwel niet meer doen dan drie halve dagen per week. Niels heeft ook een droom… maar die wordt geen werkelijkheid.

Professionele acteurs ?

De meeste acteurs met een handicap in Tytgat Chocolat zijn actief bij Theater Stap. Theater Stap brengt "professioneel theater" in die zin dat theater gemaakt wordt met een professionele omkadering. Maar de acteurs van Theater Stap worden niet betaald voor hun acteurprestaties. Zij "gaan naar het dagcentrum" en de activiteit van dit dagcentrum (dagcentrum Kasteel) is theater maken. Ze ontvangen geen loon, maar een loonsvervangende tegemoetkoming. Dus geen loon naar werken.

De verantwoordelijkheid hiervoor ligt niet bij het productiehuis of bij Theater Stap, maar bij de overheid. Tot op dit moment is het immers zo dat in Vlaanderen de nodige maatregelen ontbreken om personen met een een verstandelijke handicap echt tewerk te stellen in de reguliere economie, met een loon naar werken.

Werk maken van echt werk voor personen met een handicap

Echt werk blijft voor veel mensen met een handicap in Vlaanderen fictie. De vaststelling is duidelijk. De vraag is of er ambitie is om dit te veranderen. Dit is ons niet zo duidelijk. Niemand zal het streven naar inclusie afkeuren, maar we merken dat er weinig initiatieven zijn om echte inclusie waar te maken. Het gevaar is dus dat er wel een VN-Verdrag is goedgekeurd dat het recht op werk scherp stelt, maar dat er nauwelijks stappen worden ondernomen om het waar te maken.

 

Gerelateerde artikels

Kijk op Handicap Beeldvorming ‘DeFiant lives’ (uitdagend leven) op disability filmfestival Leuven ‘DeFiant lives’ (uitdagend leven) op disability filmfestival Leuven Over de strijd van mensen met een handicap om ten volle te leven in de maatschappij. 07 feb 2019 / Ann De Martelaer Werk Ook mensen met een handicap dromen van echt werk Ook mensen met een handicap dromen van echt werk Een goede job vinden is voor iedereen een uitdaging. Als we die vinden , spreken we van een “droomjob”. Mensen men een handicap hebben dezelfde verwachting. Zij hebben ook recht op echt werk. 22 dec 2018 / Ann De Martelaer Werk Save the date: tweede inspiratiedag (op weg naar) echt werk: maandag 18 februari 2019 Save the date: tweede inspiratiedag (op weg naar) echt werk: maandag 18 februari 2019 19 dec 2018 / Seline Somers Werk Persbericht: Inclusieve tewerkstelling in Vlaanderen Persbericht: Inclusieve tewerkstelling in Vlaanderen Op 3 december, de Internationale Dag van Personen met een Handicap, wil GRIP de aandacht vestigen op het recht op werk voor personen met een handicap. Alle cijfers wijzen op een blijvende ondermaatse ... 03 dec 2018 / Seline Somers Werk Een impressie van de gespreksavond over ondernemen met een handicap of chronische ziekte georganiseerd door het Gebruikersoverleg Handicap en Arbeid Een impressie van de gespreksavond over ondernemen met een handicap of chronische ziekte georganiseerd door het Gebruikersoverleg Handicap en Arbeid Het Gebruikersoverleg Handicap en Arbeid organiseerde op dinsdag 13 november 2018 in samenwerking met het Vlaams Patiëntenplatform een gespreksavond. Eline Bruneel van het Vlaams Patiëntenplatform zor ... 26 nov 2018 / Seline Somers Kijk op Handicap Beeldvorming GRIP keek naar de film ‘ zie mij doen’ GRIP keek naar de film ‘ zie mij doen’ Filmbeelden hebben invloed op het beeld dat wij ons vormen over iets of iemand. Zo heeft de documentaire 'zie mij doen' invloed op hoe mensen gaan kijken naar personen met een verstandelijke beperking ... 24 okt 2018 / Ann De Martelaer Werk Aan de slag als zelfstandige met een handicap of chronische ziekte Aan de slag als zelfstandige met een handicap of chronische ziekte Het Gebruikersoverleg Handicap en Arbeid organiseert in samenwerking met het Vlaams Patiëntenplatform een gespreksavond. 24 sep 2018 / Seline Somers Werk Dromen over echt werk Dromen over echt werk GRIP nodigt jongeren uit om hun toekomstdromen over “werk” met ons te delen. Deze dromen werken we uit in een ‘digital story’ 28 jun 2018 / Ann De Martelaer Werk "Ik heb de job die ik altijd wilde hebben" "Ik heb de job die ik altijd wilde hebben" Echt werk? Er zijn situaties waar het best lukt voor personen met een handicap om te gaan werken. Lees hier het verhaal van Sasker. 30 mei 2018 / Patrick Vandelanotte Werk [Op weg naar] Echt werk [Op weg naar] Echt werk ECHT WERK maakt deel uit van de acties die GRIP onderneemt in het meerjarenplan ‘KOM OP VOOR INCLUSIE’. We komen op voor betaald werk voor iedere persoon met een handicap. 28 mei 2018 / Patrick Vandelanotte Werk Inspiratiedag [op weg naar] echt werk - 28 mei 2018 Inspiratiedag [op weg naar] echt werk - 28 mei 2018 09 mei 2018 / Patrick Vandelanotte Werk Mensenrechten Tijd voor positieve acties op de arbeidsmarkt Tijd voor positieve acties op de arbeidsmarkt 7 mei 2018 - GRIP sluit aan bij UNIA en het Minderhedenforum in de vraag naar bindende positieve acties op de arbeidsmarkt. 07 mei 2018 / Patrick Vandelanotte Werk Maud werkt in het UZ Antwerpen Maud werkt in het UZ Antwerpen In het VRT-journaal van zondag 28 januari zat een reportage over Maud Ysebaert, een jonge vrouw met Downsyndroom die tewerkgesteld is in het Universitair Ziekenhuis in Antwerpen. 29 jan 2018 / Patrick Vandelanotte Werk VN-Verdrag De Commissie Diversiteit van de SERV spreekt zich uit over de uitvoering van het VN-Verdrag De Commissie Diversiteit van de SERV spreekt zich uit over de uitvoering van het VN-Verdrag Waar staan we met de uitvoering van het VN-Verdrag inzake de Rechten van Personen met een handicap? De Commissie Diversiteit van de SERV maakt een stand van zaken op. 11 dec 2017 / Patrick Vandelanotte Actie 2017 - Echt werk Actie 2017 - Echt werk Op weg naar echt werk GRIP maakte de longread 'Op weg naar echt werk' en kwam tot de vaststelling dat mensen met een handicap het moeilijk hebben om aan 'echt werk' te geraken. Met 'echt werk' bedo ... 01 dec 2017 / Marie Aeles Werk Willen, mogen, kunnen, moeten werken - gespreksavond over reïntegratie Willen, mogen, kunnen, moeten werken - gespreksavond over reïntegratie GRIP vzw en GOHA (Gebruikersoverleg Handicap, Chronische Ziekte en Arbeid) organiseerden op 6 juni een informatie- en gespreksavond rond re-integratie. 27 jun 2017 / Patrick Vandelanotte Werk Hoorzitting over tewerkstelling van personen met een handicap Hoorzitting over tewerkstelling van personen met een handicap GRIP bracht maandag 24 april advies uit op een hoorzitting in de Senaat over de tewerkstelling van personen met een handicap. 27 apr 2017 / Patrick Vandelanotte Werk Engagement van de Vlaamse regering en het middenveld! Engagement van de Vlaamse regering en het middenveld! Woensdag 14 december, één dag na tien jaar VN-Verdrag voor de Rechten van Personen met een Handicap, ondertekenden de Vlaamse regering, de sociale partners, het Gebruikersoverleg Handicap & Arbeid en ... 19 dec 2016 / Patrick Vandelanotte Werk Arbeidsintegratiejobs: gewoon werken en je tegemoetkoming behouden Arbeidsintegratiejobs: gewoon werken en je tegemoetkoming behouden Je wil wel (weer) gaan werken, maar zou dan je inkomensvervangende tegemoetkoming of ziekte – en invaliditeitsuitkering verliezen? Een recent wetsvoorstel van Jan Spooren wil dit probleem aanpakken. 26 jul 2016 Werk Boekbespreking: Werknemers met een handicap: Gids voor werkgevers Boekbespreking: Werknemers met een handicap: Gids voor werkgevers In Vlaanderen is momenteel slechts een beperkt aantal personen met een arbeidshandicap aan het werk. De laatst beschikbare cijfers hebben het over 42,7%. Dat is een tewerkstellingskloof van ongeveer 3 ... 19 feb 2016 / Jos Wouters
Verberg submenu