"Wil Vlaams Parlement besparingsmaatregelen vergemakkelijken?"

Cartoon: 'Gevaarlijk pad'

Morgen stemt de Commissie Welzijn van het Vlaams Parlement over een voorstel van decreet dat veel vragen oproept. Het is een voorstel van decreet van de parlementsleden van de meerderheid, dus van de regeringspartijen Vooruit, N-VA en CD&V. Als het goedgekeurd wordt in het parlement door de fracties van die meerderheidspartijen, dan zal de Vlaamse Regering het uitvoeren.

Zowel het Vlaamse Mensenrechteninstituut, de Vlaamse Adviesraad van personen met een handicap NOOZO en GRIP als mensenrechtenorganisatie uitten in officiële schriftelijke adviezen grote bezorgdheden. Op die bezorgdheden is geen antwoord gekomen van de parlementsleden van de meerderheid. De enige veranderingen aan de tekst (amendementen heet dat) die de indieners voorstellen, gaan over opmerkingen van organen zoals de Raad van State en de Vlaamse Toezichtscommissie over persoonsgegevens. We zeggen niet dat dit geen goede aanpassingen zouden zijn. Maar we staan wel met open mond te kijken naar hoe men met de rest van het voorstel van decreet doorzet. 

Als dit voorstel  wordt goedgekeurd dan zullen mensen, als ze een aanvraag doen voor een persoonsvolgend budget, geen inschaling en budgethoogte meer krijgen. Ook het verplichte ondersteuningsplan waarin de persoon zelf kan uitdrukken wat die nodig heeft en dat bijvoorbeeld de huidige ondersteuning niet volstaat, valt weg. 

Als de regering in de toekomst onder invloed van de conceptnota de inschaling en de budgetcategorieën aanpast, kunnen mensen met een handicap hun recht op ondersteuning minder verdedigen. Momenteel heeft iedereen die op de wachtlijst staat een budgethoogte. De regering kan momenteel niet zomaar zeggen: "Vanaf nu telt die budgetcategorie niet meer. Als je een budget krijgt, dan zal het een lagere budgetcategorie zijn." We weten dat dit niet kan, want in de legislatuur is dit al een keer geprobeerd (de 'actualisering') en de regering werd teruggefloten door de Raad van State.   

Als mensen in de toekomst op de wachtlijst zullen staan zonder een erkenning voor een budgetcategorie, dan wordt het veel gemakkelijker om besparingsmaatregelen door te voeren. 

Glijmiddel voor hervormingen uit de conceptnota

Het gevaar bestaat wel degelijk dat het die richting opgaat. Een van de pijlers van de hervormingsplannen ('de conceptnota') is dat men gaat herbekijken wat in de toekomst verstaan zal worden onder 'handicapspecifieke' zorg en ondersteuning. Als er wordt beslist dat heel wat zorg en ondersteuning niet meer handicapspecifiek zullen zijn, dan worden die niet meer meegerekend voor het bepalen van je budgetcategorie. 

Als bijvoorbeeld ondersteuning bij vervoer niet meer wordt meegeteld voor het berekenen van de ondersteuningsnood of de budgetcategorie, zal je aantal zorggebonden punten of de budgetcategorie waar je voor in aanmerking komt, veel lager uitvallen. Hetzelfde als hulp in het huishouden als je thuis woont niet handicapspecifiek meer is omdat thuiszorgdiensten of poetshulpen via dienstencheques het kunnen doen en de hele bevolking beroep kan doen op die diensten (Let op: met deze voorbeelden willen we niet zeggen dat dit ook effectief zo zal worden doorgevoerd. Ze zijn enkel bedoeld als illustratie). 

Een regering die wil besparen of mensen minder wil geven, krijgt het gemakkelijker

Als het voorstel van decreet nu goedgekeurd wordt door het parlement, zal men het deze of een volgende regering dus gemakkelijker maken om besparingsmaatregelen door te voeren of de budgetten waar mensen met een handicap aanspraak op kunnen maken, te verlagen. Dit gaat trouwens ook over mensen die al een budget hebben maar een aanvraag doen voor een hoger budget.

Dit is de omgekeerde wereld. Het parlement zou juist een sterk recht op ondersteuning moeten verdedigen en controleren of de regering het VN-Verdrag Handicap uitvoert. Het recht op ondersteuning zou juist verder moeten worden versterkt in de wetgeving. Dit voorstel van decreet doet net het omgekeerde: het verzwakt de wettelijke verankering van het recht op ondersteuning. 

Mensen met een handicap buitenspel

Alle ogen zijn momenteel op de conceptnota gericht. Er leven veel vragen en bezorgdheden. Niemand is er gerust in. Maar zolang er geen nieuwe regelgeving ter goedkeuring voorligt, is er nog tijd, horen we. Dat is een vals gevoel van gerustheid. Morgen ligt er regelgeving op tafel die verregaande gevolgen zal hebben. Als die erdoor komt, zal het moeilijker zijn voor mensen met een handicap om in het verweer te gaan indien de toegangspoort tot PVB wordt vernauwd of de budgethoogtes verlaagd. Zo zetten de parlementsleden van de regeringspartijen de mensen met een handicap die hun recht op ondersteuning willen verdedigen, buitenspel. 

Tot overmaat van ramp beperkt de nieuwe toeleidingsprocedure ook de mogelijkheden van de persoon met een handicap om zich te verweren als die niet akkoord gaat met de inschaling of budgetcategorie. Zo verdwijnt de mogelijkheid om naar de heroverwegingscommissie van het VAPH te gaan. Zowel in het advies van NOOZO, dat van GRIP en het Vlaams Mensenrechteninstituut wordt erop gehamerd dat we er niet op achteruit mogen gaan wat betreft verhaalmogelijkheden. Anders worden 'vereenvoudigde en afgeslankte procedures' vooral procedures waarin de persoon machteloos staat tegenover de overheid om diens rechten te verdedigen. Dat moeten we vermijden. 

Lees het voorstel van decreet , en volg de bespreking in de commissie welzijn via livestream

Lees het schriftelijk standpunt dat GRIP schreef op vraag van het Vlaams Parlement.