Juristen kritisch over uitspraak Grondwettelijk Hof PVF-decreet

In 2015 stapte vzw Iedereen Bezorgd naar het Grondwettelijk Hof met de vraag het decreet persoonsvolgende financiering gedeeltelijk te vernietigen. GRIP trad dat verzoek bij met een eigen juridische memorie. Het Hof verwierp echter op 17 maart 2016 het beroep. We berichtten over dit arrest op onze website.

Belangrijke zaak

De uitspraak ging niet ongemerkt voorbij. Zeker voor juristen met interesse voor mensenrechten is dit een belangwekkend dossier. In de weegschaal lag immers onder meer de vraag of het decreet zondigt tegen het standstill principe. Dat zegt dat het decreet geen fundamentele achteruitgang mag veroorzaken in het niveau van de sociale bescherming, toch niet als daar geen reden van algemeen belang voor bestaat.

Juristen Stef Keunen en Annelies D'Espallier bekeken met hun objectief-juridische blik het werk van het Hof. Ze focusten niet zozeer op de inhoud ('heeft het Hof nu gelijk of niet in haar beoordeling?') maar wel op de kwaliteit ('heeft het Hof haar werk goed gedaan?').

Geen echte toetsing

Jammer genoeg is hun artikel niet lovend voor het Hof. We citeren uit de tekst:

• over het argument 'het decreet laat te veel ruimte aan de regering om het decreet uit te voeren zoals ze wil' :

'Het Hof stapt hier heel snel over door aan te geven dat de grondvoorwaarden wel zijn vastgelegd en door te wijzen op het complexe karakter van zo'n systeem'

• over het argument 'voor een groot aantal personen met een handicap, namelijk voor zij die beroep kunnen doen op hun netwerk, gaat hun ondersteuning aanzienlijk dalen' :  

'Het is op zijn minst opmerkelijk dat het Grondwettelijk Hof het standstill principe zo goed als overslaat in haar arrest. Het Hof bevestigt het bestaan van het principe, maar laat na te onderzoeken of het geschonden wordt. Er wordt bijgevolg ook niet nagegaan of er een reden van algemeen belang te vinden is die een mogelijke achteruitgang zou verantwoorden'

Scherp oordeel

Aan het einde van het artikel wordt 'de rekening gemaakt'. Die is niet positief. We citeren de niet mis te verstane bewoordingen: 

• 'Het Hof gaat niet na of dit concrete nieuwe systeem wel voldoet in het licht van de aangehaalde grondwetsbepalingen.
• Het Hof aanvaardt op eenvoudige wijze de door de decreetgever naar voren geschoven goede bedoelingen.
• Het Hof verwijst tot vervelens toe naar de parlementaire voorbereiding, die het schijnbaar inroept als gezaghebbende bron, om aan te tonen dat de verplichtingen uit onder meer de Grondwet en het VN-Verdrag niet geschonden zijn. 
• Het Hof waagt zich echter niet aan een inhoudelijke toets.'

Het eindoordeel is niet mals:

• 'Men zou het misschien in deze tijd als bewonderingswaardig kunnnen zien dat het Grondwettelijk Hof zo'n vertrouwen in de decreetgever vestigt, maar erg vertrouwenwekkend is het niet in een rechtsstaat.
• Bovendien moet het bijzonder zuur zijn voor personen met een handicap, die zo ondervertegenwoordigd zijn in de algemene besluitvorming en in de besluitvorming over hun eigen belangen, dat nu ook de hoeders van hun rechten zo eenvoudig over hen heen stappen.'

Wat vindt GRIP?

Is het decreet persoonsvolgende financiering een stap in een betere verankering van het recht op ondersteuning? Of luidt het de afbrokkeling in van dat recht? GRIP heeft van bij de totstandkoming van het decreet overal gewaarschuwd voor die afbrokkeling. We hebben dat ook steeds beargumenteerd, met als sluitstuk onze memorie ter versterking van de aanklacht van Iedereen Bezorgd.

We verwachtten minstens een serieuze behandeling van onze vragen. Deze onafhankelijke juristen laten er echter geen twijfel over bestaan: het Grondwettelijk Hof heeft geen echte toetsing aan het standstill principe uitgevoerd. Ook op het gevaar dat de regering het decreet anders kan uitvoeren dan het parlement met haar decreet bedoeld had, gaat het Hof niet voldoende in. Dit is enorm teleurstellend.

En wat erger is, wij hebben ook geen enkele garantie dat er met de uitvoering van dit decreet geen aanzienlijke achteruitgang zal optreden in het niveau van ondersteuning, voor een groot aantal mensen. Het arrest geeft ons geen vertrouwen dat de rechten niet zullen afbrokkelen.

Het is enorm jammer en een kaakslag voor onze rechtsstaat dat dit decreet nu zonder meer overeind blijft en de basis wordt voor het toekomstige systeem van ondersteuning, zonder dat er een voldoende toetsing is gedaan onze grondrechten.