"Onze regeringen moeten recht op ondersteuning respecteren"

Mensen van Gezin en Handicap/KVG, FOVIG en Onafhankelijk Leven spraken op 14 september 2020 in de parlementaire commissie over het coronabeleid. Hoe ging het met personen met een handicap de afgelopen 6 maanden? Je kan de gesprekken herbekijken via de volgende link (bespreking vanaf minuut 12)

Effect van de maatregelen van de minister van Welzijn op personen met een handicap

Twee belangenbehartigers en een bijstandorganisatie

Het Vlaams Parlement richtte naar aanleiding van de coronacrisis een tijdelijke commissie op. Die moet een evaluatie maken van de voorbije crisisperiode, er de nodige lessen uit te trekken voor de toekomst en de eerste aanzetten geven voor een postcoronatraject. In juli formuleerden de leden van de commissie, tot besluit van elf hoorzittingen, beleidsaanbevelingen voor de (residentiële) ouderenzorg. In september nemen ze de draad van de hoorzittingen opnieuw op en focussen ze op wat het coronabeleid inhoudt voor personen met een handicap.

Op 14 september had een hoorzitting plaats om verenigingen van personen met een handicap hierover aan het woord te laten. De Federatie van ouderverenigingen en gebruikersraden (FOVIG), Gezin en Handicap vzw/KVG en ook bijstandsorganisatie Onafhankelijk Leven werden uitgenodigd.

Vooral vanuit FOVIG en Gezin en Handicap vzw/KVG kwam (terecht!) kritiek op het weghalen van de PVB's van de mensen en het wegvallen van alle ondersteuning voor wie contracten had met voorzieningen voor personen met een handicap. De positie van de persoon met een handicap ten opzichte van de zorgaanbieders werd zwakker dan ooit, zo hekelden zij.

GRIP, als mensenrechtenorganisatie

Er is enorm veel te zeggen over corona en mensenrechten van personen met een handicap. Op onze website postten we de afgelopen 6 maanden een heel aantal artikels die te maken hadden met corona.

De eerste 4 weken van de lockdown maakten we elke maandag een nota met dringende aandachtspunten over aan beleidsmakers. Dit zijn interne documenten. Na 10 weken lockdown bundelden we 10 belangrijke aandachtspunten vanuit een focus op mensenrechten en het VN-Verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap. Lees de nota van GRIP 10 punten na 10 weken

We zijn ondertussen 6 maanden na de start van de eerste lockdown. Hieronder sommen we nog eens een paar belangrijke aandachtspunten en publicaties op van de afgelopen maanden.  

Naar de toekomst toe

1. Onze regeringen moeten het recht op ondersteuning respecteren.

De ondersteuningsmogelijkheden werden in maart plots stopgezet en de mensen moesten hun plan trekken. Dat kan niet zomaar. Ondersteuning zou moeten worden behandeld als basisbehoefte. Mensen moeten wel naar de winkel kunnen voor eten maar moeten niet de ondersteuning krijgen om uit hun bed te geraken?  

2. Onze regeringen moeten voldoende beschermingsmateriaal en testmogelijkheden voorzien.

Dat lijkt evident maar is een blijvend aandachtspunt ook voor de komende tijd om het recht op ondersteuning te vrijwaren. Als ondersteuners de persoon met een handicap kunnen besmetten is er geen sprake van veilige ondersteuning.

3. De Vlaamse regering moet het persoonsvolgend budget (PVB) van de mensen respecteren.

Minister Beke heeft besloten om de contracten tussen de voorzieningen en de budgethouders te laten ‘doorlopen’ maar de spelregels fundamenteel en zonder toestemming van de budgethouder te wijzigen. De budgethouder moest de voorziening blijven betalen, maar de voorziening moest niet de diensten uit het contract leveren.

GRIP betreurt dit enorm. Dit is de facto een inbeslagname van een deel van het PVB van de persoon door de overheid met als doel het personeel van voorzieningen te blijven verder betalen. Dit is een schending van het PVF-decreet en uitvoeringsbesluiten. We vinden het onbegrijpelijk dat dit niet wordt toegegeven en rechtgezet. 

Ook de Vlaamse Ombudsdienst kreeg hierover een aantal klachten en betreurde de beleidsbeslissing bij het overlopen van haar coronarapport in het Vlaams Parlement. Het verslag van de bespreking van het coronarapport is nog in voorbereiding. Het coronarapport zelf van de Vlaamse Ombudsdienst kan je lezen via volgende link.

Twee burgers publiceerden hierover hun getuigenis en bedenkingen.

"Plots zat mijn dochter zonder ondersteuning..."

Open brief aan minister Beke: “Mijn dochter is haar ondersteuningsrugzak kwijt”

Net als deze mensen eist GRIP dat bij een volgende lockdown het individuele persoonsvolgend budget voor iedereen integraal wordt behouden. We missen ook transparantie en informatie over de verhouding met de mogelijkheid op technische werkloosheid voor sommige personeelsleden van voorzieningen.

4. Onze regeringen moeten mensen beschermen tegen institutionalisering.

Onze regeringen moeten voorkomen dat mensen in een wooninstelling moeten gaan leven. En ze moeten mensen helpen om uit wooninstellingen te geraken en in de maatschappij te gaan leven.

Er is echter nog steeds te weinig bewustzijn dat noodgedwongen institutionalisering een grove mensenrechtenschending is. Onder meer persoonlijke autonomie, mentale gezondheid en fysieke gezondheid staan onder druk.   

Woonzorgcentra bleken gevaarlijke plaatsen. Waarom wordt er geen budget vrijgemaakt binnen de coronamaatregelen om mensen die noodgedwongen in een woonzorgcentrum zitten kansen geven eruit te geraken?

Hierover verscheen een lezersbrief van Herman Hillen in Humo (Plots is er voor alles en nog wat geld maar niet voor mijn persoonsvolgend budget) en een uitgebreid interview met Herman Hillen op sociaal.net.  Herman (62), een handicap maar geen budget: ‘In het woonzorgcentrum word ik geleefd’

Hoe staat het ondertussen met het maatschappelijke relanceplan? GRIP vindt dat er geïnvesteerd moet worden in inclusie en dat dit de mensen zal versterken tegen een volgende golf. Lees ons pleidooi hiervoor op knack.be: Zullen personen met een handicap na corona zelf kunnen kiezen waar ze wonen? 

We publiceerden samen met ENIL (European Network on Independent Living) ook Mijn kot, mijn leven, ook voor personen met een handicap waarin we focussen op het belang van persoonlijke assistentie bij deïnstitutionalisering. 

5. Mensen ondersteunen is mensen kansen geven om ook iets te betekenen in onze samenleving.

Onze regeringen moeten budget voorzien om mensen met een handicap het budget te geven voor de ondersteuning waar ze recht op hebben. Maar hiervoor zit de stereotype beeldvorming in de weg. De kijk op handicap in onze samenleving zit nog fout. Continu wordt gefocust op wat mensen niet kunnen en op hun afhankelijkheid van anderen. Wat in beeld komt is hoeveel energie en tijd de ondersteuning kunnen in beslag nemen. De realiteit van overbelaste mantelzorgers (die natuurlijk ook echt is) dreigt vooral het beeld achter te laten dat personen met een handicap een zware last vormen voor hun omgeving.

Maar wat mensen wél kunnen (eventueel mits ondersteuning) en wat mensen kunnen betekenen in onze samenleving komt zeer weinig aan bod. Dat personen met een handicap met de juiste aanpassingen, hulpmiddelen en persoonlijke assistentie een waardevol leven kunnen leiden, zelf beslissingen kunnen nemen, inspirerend kunnen zijn voor andere mensen, enzovoort is fel onderbelicht.

Als er gesproken wordt over grote bedragen die nodig zijn om de wachtlijsten weg te werken, dan ziet men dit ook al snel als een verlies voor de samenleving. Mogen we een stoute uitspraak doen? Personen met een handicap worden nog te veel gezien als een verliespost. De redenering luidt nog te veel: "Personen met een handicap hebben zorg nodig, de zorg kost veel geld, dat geld ben je dus als overheid kwijt voor andere (belangrijkere) zaken". 

GRIP verzet zich tegen die visie. Personen met een handicap zijn geen objecten van zorg, maar actieve burgers die net als iedereen iets kunnen betekenen voor anderen. Maar zonder ondersteuning lukt dat niet. Als men de inzet van middelen in ondersteuning dan toch vanuit een economische bril wil bekijken dan mag men onderhand wel eens beseffen dat ook personen met een handicap veel waard zijn als mens en belangrijk zijn.