Ontwerp Decreet leersteun schiet tekort

Na de definitieve goedkeuring door de Vlaamse Regering op vrijdag 10 maart 2023, wordt het ontwerpdecreet besproken in de Commissie onderwijs op donderdag 30 maart 2023.

Voor GRIP is het nog maar eens duidelijk dat deze Vlaamse Regering weinig ambitie vertoont om inclusief onderwijs waar te maken. “Dit decreet schiet tekort. De nodige hefbomen om inclusief onderwijs waar te maken ontbreken”, stelt Kjartan Heynderick, woordvoerder van GRIP.

Inschrijvingsrecht blijft zoals vastgelegd in het M-decreet

Maar laat ons beginnen met het belangrijkste: het inschrijvingsrecht blijft behouden zoals het werd vastgelegd in het M-decreet. Dit veranderd niet.

Minister Ben Weyts benadrukt dat de klassenraad zal kunnen aangeven wanneer het echt niet lukt om een bepaalde leerling op te nemen. Hij lijkt te vergeten dat ook binnen het kader van het M-decreet de klassenraad zich kon uitspreken over een inschrijving van een leerling met een verslag buitengewoon onderwijs, en indien aangewezen een inschrijving kon ontbinden. Steeds wel op basis van een correcte procedure en een toetsing van de (dis)proportionaliteit van de redelijke aanpassingen.

“Laat ons stoppen met te verkondigen dat het M-decreet wordt afgeschaft. Er wordt gewoon verder gebouwd op het M-decreet. Maar met te weinig ambitie om echt werk te maken van inclusief onderwijs. Voor de leerkrachten en de kinderen verandert er heel weinig. Het decreet mikt op een betere organisatie van de ondersteuners, die zullen werken binnen de nieuwe leersteuncentra. Niet meer dan dat, terwijl er veel meer nodig is om inclusief onderwijs op het juiste spoor te zetten”, zegt Kjartan. “Bovendien is duidelijk dat het overleg met alle partijen moeizaam is. Dit is een compromis-akkoord waarin echte stappen vooruit vermeden worden. Inclusie met de handrem op."

Vervanging M-decreet door decreet Leersteun

Bij het begin van de legislatuur (oktober 2019) verkondigde Minister Ben Weyts meteen dat het M-decreet moest verdwijnen en zou vervangen worden door een nieuw decreet. Het was oorspronkelijk de bedoeling om dit in te voeren op 1 september 2021. Maar er kwam keer op keer uitstel en nu pas wordt een ontwerpdecreet ingediend bij het Vlaams Parlement. De bedoeling is om de maatregelen van dit decreet Leersteun in te voeren vanaf het schooljaar 2023-2024.

We zien bij deze Vlaamse Regering, en ook in dit decreet, een koerswijziging ten opzichte van het M-decreet. Het M-decreet schoof het principe naar voren “eerst gewoon onderwijs, dan buitengewoon onderwijs”. Deze Vlaamse Regering veranderde naar “gewoon onderwijs waar het kan, buitengewoon waar het moet”. Dit is een duidelijke verlaging van de ambitie om inclusief onderwijs aan te bieden aan leerlingen met een handicap. Voorop staat nu "de beste plaats zoeken voor elke leerling, met welke beperking ook". Vanuit dit principe komt men vaker en vlugger tot een doorverwijzing naar het buitengewoon onderwijs.

Wat vindt GRIP van het decreet over leersteun?

Versterken basiszorg en oprichting leersteuncentra

GRIP staat achter de stappen die gezet worden om de basiszorg te versterken en achter de oprichting van de leersteuncentra.

Toch heeft GRIP bedenkingen bij de manier over hoe de basiszorg versterkt zal worden. Er wordt een Kenniscentrum Leerpunt opgericht. Dit is een "onafhankelijk kenniscentrum dat waardevolle inzichten uit de wetenschap en effectieve lesmethodes vertaalt en verspreidt naar de klasvloer". Zijn er voldoende middelen uitgetrokken om deze inzichten onder begeleiding door de scholen te implementeren? (Over de taken en ambities van het kenniscentrum “Leerpunt”: een interview met Pedro de Bruyckere | DUURZAAM ONDERWIJS)

Pakket ondersteuning leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften

Wat evenwel niet verandert – en dit is het grote pijnpunt – is het pakket aan ondersteuning. Voor veel leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften blijft de ondersteuning binnen het gewoon onderwijs ondermaats. Zo is er in dit decreet bijvoorbeeld niets te vinden over samenwerking met het domein welzijn. Wat daar tegenover staat binnen het buitengewoon onderwijs overtreft dit. Dit heeft alles te maken met het feit dat ook deze Vlaamse Rregering voorrang geeft aan doorverwijzing naar het buitengewoon onderwijs. België was in 2018 in Europa het land met het grootste aantal gesegregeerde leerlingen. Dit cijfer is blijven stijgen, het aantal leerlingen in het buitengewoon onderwijs blijft toenemen.

Progressieve realisatie inclusief onderwijs met stappenplan

Het beleid omtrent leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften sluit aan binnen het kader van het VN-Verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap. Dit VN-Verdrag verbindt ook Vlaanderen aan de progressieve realisatie van inclusief onderwijs. Progressieve realisatie betekent een concreet stappenplan dat leidt tot één inclusief onderwijssysteem en de inzet van alle beschikbare middelen. Met het decreet Leersteun bevestigt de Vlaamse Regering op papier het principe van inclusie. Maar GRIP oordeelt dat de stappen die gezet worden niet beantwoorden aan de verwachtingen van progressieve realisatie zoals voorgeschreven door de VN. We zien bovendien dat de negatieve framing van de minister er nu al toe leidt dat scholen opnieuw, al dan niet onder tafel, het recht op inschrijving en inclusief onderwijs weigeren.

Geen ambitie op het vlak van inclusief onderwijs

Deze Vlaamse Regering heeft vanaf het begin duidelijk gemaakt dat ze geen ambitie vertoont op het vlak van inclusief onderwijs. Er is eerder ingezet op de uitbreiding van het buitengewoon onderwijs, wat tegen het VN-Verdrag ingaat en waarover we dus reactie verwachten van het VN-comité.

Kan de Commissie inclusief onderwijs het tij nog keren?

Er wordt een onafhankelijke commissie opgestart die zal nadenken over een langetermijnvisie voor onderwijs. We hopen dat ze de voorbeelden van de buurlanden (die veel verder zitten dan België omtrent inclusie) zullen bekijken en zich hierop zullen baseren. Maar op zich is dit natuurlijk veel te laat. Deze commissie moest aan dit decreet vooraf gegaan zijn, in het begin van de legislatuur. Niet op het einde wanneer de minister van onderwijs reeds zijn bureau aan het opruimen is.

Handvaten inclusief onderwijs

Ouders voor Inclusie en GRIP zetten in september 2022 de handvaten voor inclusie eens op een rij. Ze kunnen de Commissie inclusief onderwijs misschien inspireren.

Inclusief onderwijs werkt

Voor wie nog twijfelt of inclusief onderwijs in het huidige systeem haalbaar is, maakte GRIP de mini-docu ‘SAMen inclusief onderwijs’. Hiermee willen we zowel ouders, scholen als politici inspireren om de sprong te wagen en te geloven in kwalitatief inclusief onderwijs.