"Let op voor deadline rechtbank"

Op 4 januari verscheen op de website van Het Laatste Nieuws een interview met onze voorzitter Luc Demarez. Eerst kwam Sam Van Bastelaere van het VAPH aan het woord. 1100 mensen met een handicap kregen begin december 2022 maar een deel van hun persoonsvolgend budget. Dit was in het kader van een ‘experiment’ van de Vlaamse Regering met de langstwachtenden in prioriteitengroep 2 van de wachtlijst voor een persoonsvolgend budget. Juristen stellen echter dat het experiment onwettig is. Het Laatste Nieuws wil met het interview extra uitleg geven over de mogelijkheid om naar de arbeidsrechtbak te stappen.

Onderaan kan je de tekst van het interview lezen. Aan Sam Van Bastelaere werd meer uitleg over het experiment gevraagd.  Een van de belangrijkste boodschappen van Luc Demarez is: “Als je naar de rechtbank wil stappen, aarzel niet en informeer je zo snel mogelijk. Het verzoekschrift moet ingediend zijn bij de rechtbank binnen de drie maanden na ontvangst van de brief van het VAPH waarin staat dat je een deelbudget krijgt.” De meeste mensen kregen die brief begin november.

Het interview met Sam Van Bastelaere en Luc Demarez is een vervolgartikel op de reportage in de papieren krant van het Laatste Nieuws op 3 januari waarin Julienne Mertens en Herman Hillen een getuigenis brachten. Juliennes zoon Glenn kreeg minder dan de helft van het PVB dat hem beloofd is. Ze hebben beslist om naar de arbeidsrechtbank te stappen om het resterende deel op te eisen. Herman Hillen verblijft al 5 jaar noodgedwongen in een woonzorgcentrum. Met een half PVB is het ondenkbaar om zelfstandig te gaan wonen en blijft hij daar vastzitten. Elke maand moet hij 500 euro van zijn spaargeld opleggen om de kost van het woonzorgcentrum te kunnen betalen. Het spaargeld dat hij in zijn loopbaan heeft kunnen opbouwen is daardoor opgegaan in de factuur van het woonzorgcentrum. Hij stapte in november al naar de rechter. Luc Demarez vertelt in het artikel over het modelverzoekschrift dat GRIP liet ontwikkelen door gespecialiseerd advocatenbureau PROGRESS Lawyers Network Antwerpen en dat de drempel kan verlagen voor iedereen die naar de arbeidsrechtbank wil stappen.

Ook VTM berichtte op 3 januari in het nieuws van 13u en 19u over dit thema.

Lees hieronder het interview met Luc Demarez op 4 januari in Het Laatste Nieuws online:

Let op: je hebt 3 maanden tijd om de halvering van je uitkering aan te vechten. Ervaringsdeskundige legt uit hoe je dat doet

Tientallen Vlamingen met een beperking willen de Vlaamse overheid voor de rechter slepen omdat ze plots nog maar de helft van hun persoonsvolgend budget krijgen. Maar wat is dat budget precies? Wie heeft er recht op? En waarom verandert het bedrag? We vroegen het aan Sam Van Bastelaere van het VAPH (Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap). Luc Demarez stapte zelf naar de rechtbank vanwege een vermindering van zijn budget, en legt uit hoe je dat kunt doen. “Belangrijk: om de halvering van je budget aan te vechten, heb je tijd tot 3 maanden na de ontvangst van je brief.”

Filip Osselaer 04-01-23, 14:01 Laatste update: 05-01-23, 11:10

“Mensen met een handicap kunnen bij het VAPH in eerste instantie terecht voor hulpmiddelen en aanpassingen, bijvoorbeeld voor een aangepaste auto. Ze krijgen dan een vergoeding voor de meerkosten van die aanpassing. Het VAPH financiert dan niet de wagen op zich, maar wél de noodzakelijke veranderingen”, legt woordvoerder Sam Van Bastelaere uit. “Iemand met een handicap heeft het fundamentele recht om een leven te leiden zoals ieder ander mens. Ze hebben dus recht op ondersteuning en hulp om dat te kunnen doen.”

Wie zorg en ondersteuning nodig heeft, kan gebruikmaken van ‘rechtstreeks toegankelijke hulp’. Wat is dat?

“Dat is beperkte ondersteuning voor wie af en toe hulp nodig heeft, zoals begeleiding, dagopvang of verblijf. Een persoon met een beperking kan zonder aanvraag bij het VAPH bijvoorbeeld 61 nachten verblijven bij een erkende zorgaanbieder. Daarvoor hoef je geen aanvraag in te dienen bij het VAPH, maar je kan je rechtstreeks richten tot zorgaanbieders die van het VAPH een vergunning voor laagdrempelige zorg en steun hebben gekregen. Die aanbieders, zo’n 200 in totaal, kan je vinden op de website van het VAPH.”

Momenteel is er veel te doen rond het persoonsvolgend budget. Wat is dat precies?

“Als je vanwege je handicap meer zorg en ondersteuning nodig hebt dan je via rechtstreeks toegankelijke hulp kan krijgen, dan kan je een aanvraag indienen voor zo’n budget. Hoeveel je krijgt, hangt af van de hulpvraag en de objectieve ondersteuningsnood. Bij zo’n aanvraag moet je een ondersteuningsplan opmaken waarin je aangeeft hoe je de zorg en de ondersteuning ingevuld wil zien. Daarnaast maakt een multidisciplinair team een objectieve inschatting van de nood aan ondersteuning en hulp. Dat team bepaalt dan mee in welke prioriteitenklasse je terechtkomt: categorie 1, 2 of 3.”

"De klasse waarin je wordt ingedeeld, hangt niet af van de handicap of zorgzwaar­te, maar wel van hoe dringend je de zorg en ondersteu­ning nodig hebt."

Sam Van Bastelaere, woordvoerder VAPH

Is zo’n prioriteitenklasse dan te vergelijken met het type handicap? Of zijn er andere criteria?

“De klasse hangt niet af van de handicap of zorgzwaarte, maar wel van hoe dringend je de zorg en ondersteuning nodig hebt. Sommige mensen kiezen er bijvoorbeeld voor om alleen dagondersteuning te krijgen omdat ze thuis’ s nachts nog hulp kunnen krijgen. Ze kunnen dan wel al een aanvraag indienen om later ’s nachts zorg te krijgen, bijvoorbeeld omdat de ouders ouder worden. Er zijn ook mensen die niet ingedeeld worden in zo’n prioriteitenklasse. Dat zijn bijvoorbeeld mensen met een aandoening die snel verslechtert. Of iemand die als minderjarige al gebruik maakte van hulp en ondersteuning en nu als volwassene doorstromen naar het persoonsvolgend budget.”

Hoe snel krijgt iemand zijn budget?

“In prioriteitengroep 1 streven we naar een termijn binnen de 18 maanden. In prioriteitengroep 2 – waarover het nu in de media gaat – is het, vanwege de schaarse middelen, niet mogelijk de betrokkenen snel te helpen. Er is nu wel 20 miljoen euro uitgetrokken om die mensen hun deelbudget (het gehalveerde budget dus, red.) te laten opnemen. Ze doen dat trouwens vrijwillig, want zij kunnen zelf bepalen hoe ze hun meest dringende noden gaan invullen: wat vinden ze zelf prioritair?”

Hoelang krijgt iemand zo’n budget?

“Dat is in principe levenslang. Er zijn in totaal 24 categorieën, gaande van een budget van 7.660 euro in de laagste categorie tot een budget van 102.000 euro per jaar. Zodra het budget toegekend is en de mensen hebben het gebruik ervan hebben opgestart, wordt het jaarlijks één keer geïndexeerd. Het bedrag kan in de loop der jaren niet verminderen. Je kan wel een vraag naar meer middelen indienen, bijvoorbeeld omdat de nood hoger wordt. Dan word je ingedeeld in een nieuwe prioriteitenklasse.”

Het budget kan dus niet geschrapt worden?

“In principe niet. Er is wel een heel beperkt aantal mensen voor wie het budget wordt stopgezet omdat ze – hoewel het budget ter beschikking gesteld werd – dat niet opstarten. Zij krijgen dus wél een budget, maar ze ondernemen geen actie. Zo zijn er mensen die we simpelweg niet kunnen bereiken. Ze krijgen vier maanden om op te starten. Na twee maanden nemen we met hen contact op, via de telefoon of per brief. Als zij niet reageren, moeten we na vier maanden het budget stopzetten. Wanneer ze aangeven dat het om overmacht gaat, kan de termijn wel verlengd worden. Maar sommige mensen geven ook aan dat ze zo’n persoonsvolgend budget niet willen, omdat ze bijvoorbeeld een andere oplossing gevonden hebben.”

"Tegen elke beslissing van de overheid kan je bij de rechtbank beroep aantekenen."

Sam Van Bastelaere, woordvoerder van het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

Nu willen bepaalde mensen de Vlaamse overheid voor de rechtbank slepen. Kan dat?

“Tegen elke beslissing van de overheid kan je bij de rechtbank beroep aantekenen. Maar specifiek voor deze deelbudgetten van de prioriteitenklasse 2 moeten we toch wel benadrukken dat de betrokken mensen vrijwillig en persoonlijk de afweging kunnen maken of ze op dat budget ingaan. Voor sommigen zal het minder voordelig zijn om de helft op te nemen, omdat ze het kunnen combineren met andere hulp en ondersteuning. Voor anderen zal het net wél voordelig zijn. Het besluit van de Vlaamse Regering is overigens voorgelegd aan de Raad van State en die heeft geen opmerkingen gemaakt. Of het zin heeft om toch naar de rechtbank te stappen? Het is heel moeilijk om daarrond voorspellingen te doen omdat het om een nieuw project gaat.”

Waarom is er eigenlijk gekozen voor die halvering?

“We hebben een bevraging gedaan bij mensen uit prioriteitenklasse 3, waar sommigen al heel lang wachten op hun budget. Daaruit bleek dat praktische hulp het dringendst was. Vervolgens hebben we ons afgevraagd of dat in klasse 2 ook het geval was, en of we met die deelbudgetten de meest dringende noden al zouden kunnen lenigen.”

Hoeveel mensen krijgen in Vlaanderen eigenlijk zo’n ondersteuning?

“In 2021 – het jaar waarvoor de meest recente cijfers ter beschikking zijn – waren er 27.266 mensen met een persoonsvolgend budget.”

Luc stapte zelf naar de rechtbank: “We baseren ons onder meer op artikel 23 uit de Belgische grondwet”

Luc Demarez is voorzitter van vzw GRIP, de mensenrechtenorganisatie voor mensen met een handicap in Vlaanderen. Hij benadrukt dat je er snel bij moet zijn als je actie wil ondernemen rond de halvering van je budget: “Binnen de drie maanden na ontvangst van de brief van het VAPH.”

Zelf stapte Luc naar de rechtbank omdat zijn geactualiseerd budget na twintig jaar toch opnieuw werd afgeroomd: de verhoging van dat bedrag met 45.000 euro naar een totaal van 61.000 euro voor assistentie werd uiteindelijk teruggebracht naar een verhoging van nog maar 7.000 euro tot 54.000 euro. Luc kreeg voor de rechtbank in Kortrijk in eerste instantie gelijk, maar het VAPH ging in beroep. De zaak wordt volgende week behandeld voor het arbeidshof afdeling Brugge. 

Grip vzw liet door een gespecialiseerd advocatenbureau een modelformulier uitwerken. Mensen die een gehalveerd budget kregen, kunnen dat gebruiken om een zaak aan te spannen. Het VAPH stelt dat de Raad van State geen opmerkingen gemaakt heeft tegen een halvering van het budget, maar daar zijn niet alle juristen het mee eens.

Haalt iemand met zo’n modelformulier gelijk voor de rechtbank?

“Ik heb zelf een zaak aangespannen, niet tegen een halvering van het budget, maar tegen een geactualiseerde budgetsvermindering, zoals ik hierboven aangaf. Ik vroeg een verhoging van mijn budget dat ik al twintig jaar heb omdat mijn handicap verergerde.  Ik won de zaak tegen de Vlaamse overheid, maar nu gaan ze in beroep.”

Welke argumenten spelen een rol in de rechtbank? Waarop beroept u zich dan?

“We baseren ons onder meer op artikel 23 uit de Belgische grondwet dat zegt dat de overheid een zorgplicht heeft ten aanzien van de burgers. Bovendien kan men zaken die men toegekend heeft niet zomaar terugnemen. We baseren ons daarvoor ook op Europese wetgeving: die stelt dat de toekenning van ondersteuning als een verworven eigendom beschouwd kan worden. Als men een toezegging gedaan heeft en men trekt die weer in, dan doet men eigenlijk aan onttrekking van eigendom. Bovendien heeft België in 2006 een VN-verdrag voor personen met een handicap ondertekend. Dat zegt dat mensen met een handicap de nodige ondersteuning moeten krijgen.”

Hoeveel tijd gaat erover tussen de dag dat iemand uw modeldocument gebruikt en de uitspraak voor de rechtbank?

“Bij mij heeft dat een jaar geduurd, maar dat vraagt u beter aan een jurist.”

Modelverzoekschrift om drempel te verlagen

Het modelverzoekschrift dat iedereen die naar de arbeidsrechtbank wil stappen met betrekking tot het deelbudget kan gebruiken, publiceerden we in december op onze website. We brachten ook belangenverenigingen van personen met een handicap en bijstandorganisaties hiervan op de hoogte. 

Bekijk ons persbericht en klik door naar artikel met het modelverzoekschrift en begeleidende uitleg. 

Vragen rond dit artikel

Met vragen kan u mailen naar katrijn@gripvzw.be