"Wil Vlaams parlement besparingsmaatregelen vergemakkelijken?"

Morgen stemt de Commissie Welzijn van het Vlaams Parlement over een voorstel van decreet dat veel vragen oproept. Het is een voorstel van decreet van de parlementsleden van de meerderheid, dus van de regeringspartijen Vooruit, N-VA en CD&V. Als het goedgekeurd wordt in het parlement door de fracties van die meerderheidspartijen, dan zal de Vlaamse regering het uitvoeren.

Zowel het Vlaamse Mensenrechteninstituut, de Vlaamse Adviesraad van personen met een handicap NOOZO en GRIP als mensenrechtenorganisatie uitten in officiële schriftelijke adviezen grote bezorgdheden. Op die bezorgdheden is geen enkel antwoord gekomen vanuit de parlementsleden van de meerderheid. De enige veranderingen aan de tekst (amendementen, heet dat) die de indieners voorstellen, gaan over opmerkingen van organen zoals de Raad van State en Vlaamse Toezichtscommissie over persoonsgegevens. We zeggen niet dat dit geen goede aanpassingen zouden zijn. Maar we staan wel met open mond te kijken hoe men met de rest van het voorstel van decreet doorzet. 

Als het voorstel van decreet wordt goedgekeurd, zullen mensen als ze een aanvraag doen voor een persoonsvolgend budget geen inschaling en budgethoogte meer krijgen. Ook het verplichte ondersteuningsplan waarin de persoon zelf kan uitdrukken wat hij of zij nodig heeft en dat de huidige ondersteuning niet volstaat, valt weg. 

Als de regering in de toekomst onder invloed van de conceptnota de inschaling en de budgetcategorieën aanpast, kunnen mensen met een handicap hun recht op ondersteuning minder verdedigen. Momenteel heeft iedereen die op de wachtlijst staat, een budgethoogte. De regering kan momenteel niet zomaar zeggen: "vanaf nu telt die budgetcategorie niet meer. Als je een budget krijgt, dan zal het een lagere budgetcategorie zijn." We weten dat dit niet kan, want in de legislatuur heeft men dit al een keer geprobeerd (de "actualisering") en dit is teruggefloten door de Raad van State.   

Als mensen in de toekomst op de wachtlijst zullen staan zonder dat ze een erkenning hebben voor een budgetcategorie, dan wordt het veel gemakkelijker om besparingsmaatregelen door te voeren. 

Glijmiddel voor hervormingen uit de conceptnota

Er is wel degelijk een gevaar dat het die richting opgaat, want een van de pijlers van de hervormingsplannen ("de conceptnota") is dat men gaat herbekijken wat in de toekomst verstaan zal worden onder 'handicapspecifieke' zorg en ondersteuning. Als er wordt beslist dat heel wat zorg en ondersteuning niet meer handicapspecifiek zal zijn, dan zal dit niet meer meegerekend voor het bepalen van je budgetcategorie. 

Als men bijvoorbeeld ondersteuning bij vervoer niet meer wil meetellen voor het berekenen van de ondersteuningsnood of de budgetcategorie, zal je aantal zorggebonden punten of de budgetcategorie waar je voor in aanmerking komt, veel lager uitvallen. Idem dito als men vindt dat hulp in het huishouden als je thuis woont niet handicapspecifiek is omdat thuiszorgdiensten of poetshulpen via dienstencheques het kunnen doen en dat de hele bevolking beroep kan doen op die diensten (let op: met deze voorbeelden willen we niet zeggen dat men dit ook effectief op die manier zal willen doorvoeren. Dit is enkel bedoeld als illustratie) 

Een regering die wil besparen of mensen minder wil geven, krijgt het gemakkelijker

Als het het voorstel van decreet nu goedgekeurd wordt door het parlement, zal men het deze of een volgende regering dus gemakkelijker maken om besparingsmaatregelen door te voeren of de budgetten waar mensen met een handicap aanspraak op kunnen maken te verlagen. Dit gaat trouwens ook over mensen die al een budget hebben maar een aanvraag doen voor een hoger budget omdat ze niet toekomen.

Dit is de omgekeerde wereld want het parlement zou juist een sterk recht op ondersteuning moeten verdedigen en de regering controleren dat ze het VN-Verdrag uitvoeren. Het recht op ondersteuning zou juist verder moeten worden versterkt in de wetgeving. Dit voorstel van decreet doet juist het omgekeerde: het verzwakt de wettelijke verankering van het recht op ondersteuning. 

Mensen met een handicap buitenspel

Alle ogen zijn momenteel op de conceptnota gericht. Er leven veel vragen en bezorgdheden over. Niemand is er gerust in. Maar men heeft het gevoel: zolang er geen regelgeving op tafel ligt, is er nog tijd. Dat is een vals gevoel van gerustheid. Morgen ligt er regelgeving op tafel. Als die erdoor komt, zal het moeilijker zijn voor mensen met een handicap om in het verweer te gaan als in de toekomst de toegangspoort tot PVB wordt vernauwd, of de budgethoogtes verlaagd. Zo zetten de parlementsleden van de regeringspartijen de mensen met een handicap die hun recht op ondersteuning willen verdedigen buitenspel. 

Tot overmaat van ramp beperkt de nieuwe toeleidingsprocedure ook nog eens de mogelijkheden van de persoon met een handicap om zich te verweren als hij of zij niet akkoord gaat met de inschaling of budgetcategorie. Zo verdwijnt de mogelijkheid om naar de heroverwegingscommissie van het VAPH te gaan. Zowel in het advies van NOOZO, dat van GRIP als dat van het Vlaams Mensenrechteninstituut wordt erop gehamerd dat we er niet op achteruit mogen gaan qua verhaalmogelijkheden. Anders worden 'vereenvoudigde en afgeslankte procedures' vooral procedures waarin de persoon machteloos staat tegenover de overheid om zijn of haar rechten te verdedigen. Dat moeten we vermijden. 

Lees het voorstel van decreet , en volg de bespreking in de commissie welzijn via livestream