“Door te gaan samenwonen beland je in armoede en afhankelijkheid”

Inkomen Mensenrechten Wonen “Door te gaan samenwonen beland je in armoede en afhankelijkheid”

De afschaffing van de prijs van de liefde zou op de onderhandelingstafel moeten liggen.

GRIP kreeg een anonieme getuigenis opgestuurd over de prijs van de liefde. De getuigenis illustreert waarom een wetswijziging zich opdringt. Iedereen heeft recht op autonomie en een menswaardig inkomen, ook personen met een handicap.

Getuigenis

"Ik ben al van bij mijn geboorte ernstig slechtziend. Door een genetisch defect zijn de cellen op mijn netvlies kapot. Of ze werken althans helemaal niet goed.

Ik zou graag iets aankaarten. Iets dat mezelf en zovele anderen momenteel erg hard treft. Toen ik 21 werd, kreeg ik van de FOD Sociale zekerheid een integratietegemoetkoming (IT) en een inkomensvervangende tegemoetkoming (IVT) toegekend. De integratietegemoetkoming is gebaseerd op hoe zelfredzaam je bent op verschillende levensdomeinen. De integratietegemoetkoming dient om meerkosten door je handicap te betalen. De inkomensvervangende tegemoetkoming krijg je wanneer ook je verdienvermogen op de arbeidsmarkt verminderd is ten gevolge van je beperking. De inkomensvervangende tegemoetkoming dient om de dagelijkse kosten die iedereen heeft te betalen.

Autonomie

Door de combinatie van de twee lukte het me om zelfstandig te leven terwijl ik mijn studies via een aangepast traject kon afwerken. De jonge twintiger in mij kon hier enkel heel erg dankbaar om zijn. Eindelijk werd alles iets draaglijker, iets wat het in mijn kindertijd lang niet was geweest. Na mijn studies was zelfstandig worden dan ook een weloverwogen keuze, waarbij ik zelf kon aftasten waar mijn grenzen lagen. Autonomie is voor mij heel erg belangrijk. Hoewel ik het niet breed had, stond ik zelf in voor mijn dagelijkse kosten, betaalde ik zelf mijn lening, betaalde ik mijn hoge medische kosten.

Een paar maanden geleden is mijn vriend bij mij en ons kindje van een jaar komen wonen. Omdat mijn vriend werkt, verlies ik een groot deel van mijn inkomensvervangende tegemoetkoming. Dat betekent dat we momenteel moeten rondkomen als gezin met een klein kind met amper 1800 euro per maand.

Naast het feit dat je onder de armoededrempel wordt gestampt, zorgt dit systeem er ook voor dat je bovendien totaal afhankelijk wordt van je geliefde (die echt niet zo'n grote verdiener hoeft te zijn). In mijn geval zou dit betekenen dat mijn partner mijn huis moet gaan afbetalen, alle vaste kosten op zich moet nemen, alles voor ons dochtertje moet betalen én dat ik hem geld zou moeten vragen wanneer ik voor mezelf iets zou willen kopen of ergens heen zou willen gaan. Autono-no-no-no dus.

Sindsdien lig ik elke nacht wakker. Ik heb het geluk iemand te hebben gevonden die mijn beperking niet als iets onoverkomelijks ziet, maar betaal hiervoor een (peperdure) prijs. Mijn partner van zijn kant wordt geacht niet enkel de beperking maar ook de financiële verantwoordelijkheid er maar bij te nemen. Mensen met een handicap hebben een IVT toegekend gekregen om financieel autonoom te kunnen leven. Een mooi beginpunt... maar dit zou geheel los moeten staan van de partner. De IVT hoort enkel gebaseerd te zijn op je eigen verdienvermogen.

Wetswijziging nodig

Een jammerlijk gevolg van een verstofte wetgeving waar de politiek kennelijk geen agendapunt van maakt. En dat terwijl de naam ‘prijs van de liefde' geen literaire vondst van mezelf is. Maar wel een aanduiding die de FOD personen met een handicap zelf gebruikt in hun communicatie. Ze erkennen dat er een probleem is dat enkel door een wetswijziging kan verholpen worden. Maar de nood dringt zich duidelijk nog niet genoeg op. Deels omdat de groep mensen waarover dit gaat een al kwetsbare groep is. Mensen met een beperking worden dagelijks reeds met vele problemen geconfronteerd en hebben vaak niet de kracht of de moed om voor zichzelf op te komen. Eén van de pijlers van hoe welvarend en ontwikkeld een land is, zou moeten zijn hoe het omgaat met zij die het kwetsbaarst zijn. In die zin kan ik enkel zeggen dat dit een intrieste praktijk is.

Mensen met een beperking komen door de prijs van de liefde regelrecht in armoede en afhankelijkheid terecht zonder enig perspectief of alternatief, behalve als ze alleen blijven of samen gaan leven met iemand die ook een beperking heeft (want dan is er niks aan de hand). Dit probleem wordt wel al jaren lang zwaar aangeklaagd door verschillende mensenrechtenorganisaties. Want daar gaat het over: mensenrechten die geschonden worden en gelijke kansen die ontnomen worden. Binnen mijn eigen situatie ben ik dan ook bereid desnoods tot het hoogste hof te gaan om mij hiertegen te verzetten. Niet enkel voor mezelf maar voor alle mensen met een beperking die door de 'prijs van de liefde' moeten kiezen tussen eenzaamheid, angst of armoede."

Wat vindt GRIP?

GRIP pleit voor het recht op een eigen inkomen dat voldoende hoog is om menswaardig van te leven. De getuigenis hierboven illustreert hoe mensen financieel afhankelijk zijn of worden van hun huisgenoten. Er zijn tal van mensen in gelijkaardige situaties. De huidige wetgeving is niet in lijn met het VN-Verdrag Handicap en moet worden aangepast.

GRIP pleit daarom voor politieke daadkracht om de wetgeving aan te passen en de 'prijs van de liefde' af te schaffen. Enkele jaren geleden werd een belangrijke stap genomen. Federaal minister Karine Lalieux (PS) zorgde ervoor dat wie ging samenwonen zijn of haar volle integratietegemoetkoming kon behouden. Dat was een belangrijke verbetering.

Ook het dalen of wegvallen van een inkomensvervangende uitkering is echter te zien als 'prijs van de liefde'. Mensen worden belemmerd om te gaan samenwonen met een partner of andere mensen, worden in de richting van armoede en afhankelijkheid geduwd. Een voldoende hoog inkomen is een van de pijlers voor een onafhankelijk leven.

Ook andere organisaties van personen met een handicap, maar ook bijvoorbeeld armoede-organisaties en feministische organisaties, kaarten de problematiek al jaren aan. Hoog tijd voor de volgende regering om hier eindelijk verandering in te brengen en stappen vooruit te zetten!